به نقل از «خبرگزاری دانشجو»

مروری بر تاریخچه اقتباس

تاریخ انتشار: ۵ اسفند ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۸۱۸۴۵۲

آثار فرهنگی هر ملت به طور ویژه کتب آن، سرشار از محتوا‌یی است که برای معرفی به دیگر جوامع و نشان دادن غنای فرهنگی هر ملتی موثر واقع می‌شود.

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو- نرگس علینقیان؛ آثار مکتوب، چون داستان و رمان همواره جز منابعی بوده‌اند که سینماگران و فیلمنامه نویسان برای ساخت آثار هنری خود به آنها مراجعه می کنند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این منابع را می‌توان جزئی از هویت فرهنگی یک ملت دانست که به واسطه به تصویر کشاندن آنان، علاوه بر آن که از ذهن افراد فراموش نمی‌شوند می‌توانند برای شناخت فرهنگی یک کشور منبع قابل توجهی باشند. به اینگونه استفاده آثار در سینما و تلویزیون در اصطلاح «اقتباس» می‌گویند.

فیلمنامه‌ها از کجا می‌آیند
در آغاز فعالیت صنعت سینما، بیشتر فیلمنامه نویسان برای تولید آثار هنری خود روی به آثار مکتوب، چون نمایشنامه‌ها، آثار داستانی و رمان می‌کردند. زیرا در آن دوران به واسطه نویسندگان آثار کلاسیکی که وجود داشت، به اندازه‌ای آثار مکتوب نگاشته شد که فیلمنامه نویسان نیز به جای آن که اثری جدید خلق کنند دست بر روی اقتباس از این آثار می‌گذاشتند. بدین شکل تولیدات اقتباسی هم در صنعت سینما و هم به مرور زمان در قالب سریال‌های تلویزیونی جای خود را باز کرد. آثاری، چون «غرور و تعصب»، «ربکا» و ... انواعی از نمونه‌های ادبی می‌باشند که منبعی برای اقتباس فیلمسازان قرار گرفتند.

علاوه بر آثار مکتوب ادبی که منشای برای اقتباس و ساخت آثار سینمایی می‌باشند، رویداد‌ها و حوادث خاص یا سرگذشت شخصیت‌هایی که دارای ویژگی‌های منحصر به فردی بوده‌اند نیز منبعی برای ساخت آثار اقتباسی در فیلمنامه‌های سینمایی می‌باشد. برای مثال فیلم «تالکین» با محوریت قرار دادن شخصیت جان رونالد روئل تالکین، نویسنده معروف آثار ارباب حلقه‌ها پرده‌هایی از زندگی او را در قالب اقتباسی آزاد از آن به نمایش گذاشت.

اقتباس نیز می‌تواند به روش‌های مختلفی صورت گیرد. یک گونه آن به شکل «اقتباس آزاد» می‌باشد. در این نوع فیلمنامه‌نویس عموما با در اختیار گرفتن یک منبع ادبی، شخصیت یا موقعیتی خاص آن را به گونه‌ای مستقل بازآفرینی می‌نماید. انیمیشن ایرانی 《آخرین داستان》 نمونه‌ای از اقتباسی آزاد برگرفته از داستان ضحاک و فریدون می‌باشد. در گونه‌ای دیگر که «اقتباس وفادارانه» نام دارد، فیلمنامه‌نویس قصد دارد تا با حفظ ساختار اصلی اثر به آن وفادار بماند و اثر سینمایی خود را با همان ساختاری که در متن ادبی یا موقعیت و اشخاص وجود دارد، بازآفرینی کند. مینی سریال 《بینوایان》 را می‌توان تا حدودی اثری وفادارانه دانست که توانسته ساختار اتفاقات رخ داده در داستان را حفظ کند.

چرا اقتباس مهم است
همانطور که ذکر شد استفاده از شیوه اقتباس برای بازنمایی آثار ادبی و فرهنگی امری مهم به حساب می‌آید. آثار فرهنگی هر ملتی سرشار از محتوا‌هایی می‌باشد که می‌تواند برای معرفی آن به دیگر جوامع و کشور‌ها و نشان دادن غنای فرهنگی هر ملتی، موثر واقع شود. در حقیقت اقتباس می‌تواند معجزه آفرین و راهی موثر برای معرفی ریشه‌های فرهنگی هر کشوری باشد. این امر توانسته به طور قابل توجهی در سینمای غرب ظهور کند. به طوری که هر سال در میان فیلمنامه‌های خارجی می‌توان چند مورد فیلمنامه اقتباسی نیز پیدا کرد.

در سینمای ایران نیز می‌توان آثار اقتباسی بسیاری پیدا کرد که منبع آن یا آثار ادبی می‌باشند یا شخصیت‌های مطرح مورد توجه برای ساخت اثر، قرار گرفته‌اند. در چند سال اخیر نیز توجه به ساخت آثار اقتباسی بیش از قبل خود را نشان می‌دهد. برای نمونه در جشنواره چهل و دوم فجر می‌توان آثار اقتباسی بسیاری را، چون «پرویز خان»، «پروین»، «باغ کیانوش» و ... مشاهده کرد.

سوالی که مطرح می‌شود آن است که فیلمنامه‌نویسان تا چه اندازه توانسته‌اند آثار اقتباسی را گسترش دهند؟ آیا همزمان با توجه به ساخت آثار اقتباسی، توانسته‌اند اقبال عموم مردم را نیز جلب کنند؟ آیا فیلمسازان توانسته اند در این زمینه با کیفیتی قابل توجه در سینما و تلویزیون دست به ساخت آثاری فاخر بزنند و جریانی نو در مسیر فیلمسازی ایجاد کنند؟

منبع: خبرگزاری دانشجو

کلیدواژه: اقتباس سینما کتاب سینمای اقتباسی فیلمنامه نویسان آثار اقتباسی آثار مکتوب ساخت آثار

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت snn.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری دانشجو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۸۱۸۴۵۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ساخت یک شهرک جدید؛ تهدیدی برای شهر باستانی جیرفت!

جمعی از فعالان و دوستداران میراث فرهنگی اطلاع دادند: فاز نخست تسطیح اراضی برای احداث «شهر نوین جیرفت» به مساحت ۲۱۶ هکتار چند روزی است در غرب مجموعه باستانی «دقیانوس» شروع شده است. این شهرک‌سازی درست در میان آثار و بقایای به‌جامانده از شهر کهن جیرفت قرار می‌گیرد.

به گزارش ایسنا، در حالی که عرصه و حریم محوطۀ شهر دقیانوس هنوز تدقیق نشده است، اما شواهد سطحی نشان می‌دهد که شهر نوین جیرفت در این عرصه قرار می‌گیرد. بر اساس تصاویر هوایی مشخص است که گورستان در جنوب شهر نوین و بخشی از سامانه آبرسانی و قنات‌های کهن متصل به دقیانوس درست در غرب و میانۀ محل شهر نوین قرار دارند. همچنین تپه‌های شمال غربی که مملو از قطعات سفال، تکه‌های آجر و بقایای معماری است در شمال شهر نوین قرار می‌گیرد.

به گمان باستان‌شناسان، بی‌شک راه ارتباطی شهر نوین از کوچه پس‌کوچه‌های «کهورویه» نخواهد گذشت، بلکه در آینده محوطۀ ارزشمند «قمادین» برای ایجاد پل و اتوبان ارتباطی بین شهر امروزی جیرفت و شهر نوین تسطیح خواهد شد و از بین خواهد رفت.

قمادین همان شهری است که مارکوپولو آن را کَمادی نامیده و نوشته است که کمادی پیش از این شهری بزرگ و پرشکوه بوده، ولی اکنون (سدۀ ۷ قمری / ۱۳ میلادی) کوچک و کم‌اهمیت شده است، زیرا مغولان چند بار آن را ویران ساخته‌اند. کمادی در سدۀ ۱۳ قمری / ۱۹ میلادی در شمال جیرفت شناسایی شد. مردم بومی ویرانه‌های آن را شهر دقیانوس می‌نامند (گابریل، ۱۲۹؛ سایکس، ۲۶۷). برخی همین شهر دقیانوس را شهر جیرفت کهن دانسته‌اند (دایره‌المعارف بزرگ اسلامی). از قمادین به عنوان خزانۀ نفایس چین و ختا، هندوستان، حبشه، زنگبار، روم، مصر، ارمنستان، آذربایجان، ماوراءالنهر، خراسان، فارس و عراق یاد شده است.

فعالان میراث فرهنگی می‌گویند: بخشی از عرصه و حریم این مجموعه باستانی ارزشمند نیز کمتر از دو دهه پیش به صورت قطعات یک هکتاری به گروهی از بازنشسته‌های کشوری واگذار شده است. این بخش که بیش از ۷۰ هکتار وسعت دارد مشخص نیست طی چه سازوکار و با استناد به کدام قانون و کدام استعلام از میراث فرهنگی واگذار شده است و چه سرنوشتی پیدا خواهد کرد؟

اکنون این پرسش‌ها از سوی جمعی از باستان‌شناسان و فعالان میراث فرهنگی مطرح شده است که آیا این طرح، ملاحظات مربوط به «ارزیابی تأثیرات اجتماعی و فرهنگی» (اتاف) را در نظر گرفته است؟ همچنین، شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در جلسه ۲۰ آذر ۱۴۰۲ مصوب کرده بود که برای «الحاق ۲۹۹ هکتار اراضی به محدوده شهر جیرفت در راستای طرح نهضت ملی مسکن» ضرورتاً باید «ملاحظات مربوط به حریم منظر اثر ثبتی در محدوده الحاقی با هماهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان در طرح اعمال شود.» آیا وزارت میراث فرهنگی به این موضوع رسیدگی کرده است؟ آیا توسعه جیرفت با نابودی ارزش‌ها و دارایی‌های تاریخی و فرهنگی آن دنبال خواهد شد یا میراث و ارزش‌های فرهنگی برای نسل‌های آینده حفظ خواهند شد؟

جیرفت از کهن‌ترین تمدن‌های بشری است و حدود پنج‌هزار سال قدمت دارد و الواح خطی یافته‌شده از آن نشان‌دهنده یکی از نخستین خط‌های اختراع‌شده توسط بشر معرفی شده است. این محوطه باستانی پیش از این، با غارت گسترده‌ای مواجه شده بود؛ اوایل دهه ۸۰ که «هلیل‌رود» در جنوب استان کرمان، طغیان کرد و گور‌های باستانی و اشیاء دفن‌شده در آن آشکار شد و مردم با بیل و کلنگ راهی این منطقه شدند، آن زمان جیرفت را پنیری سوئیسی توصیف می‌کردند که حفاران آن را برای یافتن اشیاء تاریخی سوراخ سوراخ کرده بودند.